Goedkope bronnen leiden vergen een topzwaar energiesysteem,
dat de burger dure elektriciteit gaat leveren

Het team van stichting e-Lise heeft, in samenwerking met adviesbureau CleanEnergy & Co. in de eerste maanden van 2025 een inventarisatie gemaakt van kostenberekeningen voor ons toekomstige elektriciteitssysteem. Talrijke studies lieten al zien dat een grote rol van kernenergie, mits op de juiste wijze ingevuld, uiteindelijk een fors goedkoper elektriciteitssysteem oplevert, dat bovendien veel betere CO2-prestaties levert. Hoeveel goedkoper kernenergie uiteindelijk uitpakt, is een vraag die alleen met duur onderzoek is te beantwoorden. Ons voorlopige onderzoek laat echter geen ruimte voor misverstand: een elektriciteitssysteem met zo'n 90% kernenergie is zo'n twee tot drie keer goedkoper dan een systeem dat vooral op zon en wind is gebaseerd.

We hebben de vraag welk elektriciteitssysteem het goedkoopst is, op drie verschillende manieren benaderd. Ten eerste langs de empirische weg, door studies die landen vergelijken met uiteenlopende mixen van bronnen. Ten tweede door een vergelijking van wetenschappelijke studies die methodes laten zien om de zogenaamde Levelised Full System Cost of Electricity (LFSCOE) berekenen. Deze maat geeft een veel realistischer beeld te krijgen van de kosten van elektriciteit voor de gebruiker, als alternatief voor het nog steeds vaak gebruikte LCOE (Levelised Cost of Electricity), dat uitsluitend de kosten voor de opwek van elektriciteit berekent voor de investeerder, een getal dat weinig tot niets zegt over wat de afnemer, u en ik dus, uiteindelijk betalen per kilowattuur elektriciteit. Het derde aspect dat we bekeken zijn de klimaatprestaties van verschillende opwekvormen, dat wil zeggen de CO2-uitstoot die ze gerekend per kilowatt opleveren. Daarbij hebben we rekening gehouden met de door UNECE berekende getallen voor de Life Cycle Assesment, en ook met de feitelijke prestaties van de verschillende bronnen in de Nederlandse omstandigheden.

We zijn nog bezig het allemaal netjes op te schrijven. Als we daarmee klaar zijn, zullen we er bij de Tweede Kamer op aandringen om vanuit de politiek de vraag stellen die tot dusverre nog nooit gesteld is, niet voor en niet na het Energieakkoord en het Klimaatakkoord, namelijk welk elektriciteitssysteem leidt tot de laagste kosten voor de burger. Alle kostenstudies tot dusverre namens de overheid werden uitgevoerd, gingen al uit van de maatregelen die zijn voorgesteld in genoemde akkoorden. Zo gaat men er nog steeds van uit dat Nederland 70 GW wind op zee gaat realiseren. De huidige vier geplande kerncentrales worden in deze visie enkel gezien en behandeld als een politiek gekozen toevoeging aan die plannen. Wij stelden dus de vraag hoe die kosten eruit zien als we uitgaan van de huidige situatie en zonder vooroordeel kijken wat de goedkoopste mix oplevert. Het antwoord weten we inmiddels, en we willen u niet in onzekerheid laten tot wij het rapport af hebben.

Onze studie laat klip en klaar zien dat kernenergie u als burger uiteindelijk 2 tot 3 keer goedkopere elektriciteit oplevert dan stroom uit zonnepanelen en windturbines. Als klimaatmaatregel is kernenergie is ongeveer 10 keer effectiever tegen klimaatopwarming. Daarnaast heeft kernenergie 10 keer minder materialen nodig, 10 keer minder mijnbouw, en is het ruimtebeslag 100 tot 1.000 keer kleiner. Bij dit alles is de waarde van kernenergie voor de burger hoger, omdat deze zijn schone stroom betrouwbaar levert, zonder het risico van grote en onvoorspelbare prijsschommelingen.
We roepen de politiek dan ook dringend op om zo spoedig een onderzoek te eisen dat er al lang had moeten zijn, namelijk wat de kosten voor een elektriciteitssysteem zullen zijn met 10, 50 of 90 procent kernenergie. 

Een voorlopige samenvatting van het onderzoek van e-Lise en CleanEnergy & Co. vindt u hier. Het volledige rapport zal naar verwachting in het tweede kwartaal van 2025 gereed zijn.